نظام سیاسی چین
پس از تأسیس جمهوری خلق چین در اول اکتبر سال ۱۹۴۹، چهار قانون اساسی در سالهای ۱۹۵۴، ۱۹۷۵، ۱۹۷۸ و ۱۹۸۲ جداگانه در جمهوری خلق چین تنظیم و صادر شد.
چهارمین قانون اساسی جمهوری خلق چین یعنی قانون اساسی فعلی در چهارم دسامبر سال ۱۹۸۲ در مجلس ملی نمایندگان خلق چین به تصویب رسیده و صادر شد. این قانون ضمن ادامه وتوسعه اصول اساسی قانون اساسی سال ۱۹۵۴، با توجه به جمع‌بندی تجربیات توسعه سوسیالیستی چین و جذب تجربیات بین‌المللی در این زمینه، یک قانون اصلی دارای ویژگیهای چین و منطبق با نیاز ساختار مدرنیزاسیون سوسیالیستی چین محسوب می‌شود. در این قانون به طور مشخص نظامهای سیاسی و اقتصادی جمهوری خلق چین، حقوق و وظایف اتباع تأسیس ارگانهای دولتی و چهارچوب ماموریت و وظایف اصلی کشور در آینده قید شده‌است. ویژگیهای اساسی این قانون قید نظام و وظایف اصلی چین، تشخیص چهاراصل اساسی و رهنمود اساسی اصلاحات و درهای باز است. در این قانون قید شده‌است که مردم تمام ملتهای و سازمان‌های سراسر کشور باید طبق قانون اساسی فعالیت کرده وهیچ سازمان یا شخصی حق تخطی و نقض قانون اساسی و قوانین دیگر را ندارد.
این قانون به پنج بخش مقدمه، برنامه اساسی، حقوق و وظایف اساسی اتباع، ارگانهای دولتی، پرچم ملی، نشانه ملی و پایتخت تقسیم شده و شامل ۴ فصل و ۱۳۸ ماده‌است. چین پس ازصدور این قانون چهار بار در آن تجدید نظر کرده‌است.
نظام مجلس ملی نمایندگان خلق
نظام مجلس ملی نمایندگان خلق نظام اصلی سیاسی چین بوده و شکل سازمانی قدرت سیاسی دیکتاتوری دموکراتیک چین و نظام دولتی چین به شمار می‌رود. مجلس ملی نمایندگان خلق چین متفاوت با پارلمان نظام تفکیک و توازن سه قوا است. مجلس ملی نمایندگان خلق چین براساس قانون اساسی به عنوان عالی‌ترین مرجع قدرت کشور تعیین شده‌است. هر تبعه چینی از ۱۸ سالگی حق انتخاب کردن و انتخاب شدن به عنوان نماینده مجلس ملی را دارد. در چین، در مجالس سطوح مختلف مردم درمیان نمایندگان، نمایندگان مجلس در سطوح شهرستانها و روستاها با انتخابات مستقیم برگزیده می‌شوند و نمایندگان سطوح بالاتر از طریق انتخابات غیر مستقم انتخاب می‌گردد. مجلس ملی نمایندگان خلق سراسری مرکب از نمایندگان منتخب استان‌ها، مناطق خودمختار، شهرهای تابع مرکز و ارتش است. دوره ماموریت مجلس ملی سطوح مختلف ۵ سال است و سالانه یک اجلاس عمومی برگزار می‌شود.
در اجلاس سالانه مجلس ملی نمایندگان خلق چین، نمایندگان ضمن استماع گزارش کار دولتی و گزارشهای مهم دیگر، به بررسی و رسیدگی آنها پرداخته و قطعنامه‌های مربوط را به تصویب می‌رسانند. در زمانی که کنفرانس تشکیل جلسه نمی‌دهد کمیسیون دائمی مجلس ملی نمایندگان خلق، ارگان دائمی مجلس ملی نمایندگان سطوح مختلف اختیارات محوله از سوی مجلس ملی را اجرا می‌کند. برای نمونه قدرت کمیسیون دائمی مجلس ملی عبارت است از تشریح قانون اساسی، نظارت بر اجرای قانون اساسی، تنظیم و اصلاح قوانین به غیر از قوانین تنظیم شده توسط اجلاس عمومی مجلس ملی و مسئولیت پذیری در برابر مجلس ملی و تسلیم گزارش کار به مجلس ملی و غیره. قدرت اساسی مجلس ملی شامل حق قانونگذاری، حق نظارت، حق تصمیم گیری در باره امور بزرگ و نصب و عزل پرسنل است. در چین تنظیم برنامه‌های توسعه اقتصاد ملی و اجتماعی راهبرد مهمی برای مساعدت به پیشرفت اجتماعی چین محسوب می‌شود. ولی این برنامه‌ها تنها در صورت تصویب در مجلس ملی نمایندگان خلق سراسری اعتبار حقوقی می‌گیرد. در قانون چین قید شده‌است که رهبران عمده چین از جمله رییس جمهورو رییس کمیته دائمی مجلس ملی باید به مجلس ملی نمایندگان خلق معرفی و از طریق انتخاب برگزیده شوند. نخست وزیر شورای دولتی و وزیران وزارتهای مخلتف نیز باید به مجلس ملی نمایندگان خلق معرفی و سپس منصوب شوند. مجلس ملی نمایندگاه خلق سراسری نیز می‌تواند از طریق تشریفات طرح پیشنهادی عزل رهبران منتخب وتعیین شده از جمله رییس کمیته دائمی مجلس ملی نمایندگان سراسری، رییس جمهور و نخست وزیر را عنوان کرد.
نظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی
سرباز چینی در میدان تیان‌آن‌مننظام همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی به رهبری حزب کمونیست چین نظام سیاسی اصلی چین محسوب می‌شود. چین کشوری چند حزبی است. بغیر از حزب کمونیست ، ۸ حزب دموکراتیک در این کشور وجود دارد که قبل از ایجاد جمهوری خلق چین به وجود آمده و در زمینه سیاسی طرفدار رهبری حزب کمونیست است و این انتخاب تاریخی را آنان در جریان همکاری طولانی و مبارزات مشترک به اتفاق حزب کمونیست چین انجام داده‌اند. حزب کمونیست چین و دیگر احزاب دموکراتیک باید طبق قانون اساسی فعالیت کنند. احزاب دموکراتیک از لحاظ سازماندهی مستقل بوده واز آزادی سیاسی، استقلال تشکیلاتی برابری حقوقی در چهارچوب مقررات در قانون اساسی بهرمند هستند. رهنمود اساسی همکاری حزب کمونیست چین با احزاب دموکراتیک دیگر " همزیستی دراز مدت، نظارت متقابل، نشان صداقت و شفافیت متقابل و مشارکت در افتخارات و مشکلات یکدیگر است.
احزاب و گروههای دموکراتیک چین احزاب اپوزاسیون و یا حزب مخالف نیست، بلکه احزابی هستند که در امور سیاسی و دولتی مشارکت دارد. مضامین اساسی مشارکت احزاب و گروههای دموکراتیک درامور سیاسی و دولتی عبارت است از مشارکت در مشورتهای مرتبط با راهنمودهای مهم کشور و نامزدهای رهبری کشور، شرکت در مدیریت امور کشور و اجرای رهنمودهای ،سیاستها، قوانین و مقرارت کشور .
حزب کمونیست چین پیش از اتخاذ تدابیر بزرگ و تصمیم گیری در باره امور مهم و بزرگ مربوط به امور ملی و زندگی مردم ضمن مشورت گسترده با احزاب دموکراتیک و شخصیتهای بی طرف نظریات وپیشنهادهای آنان را استماع می‌کند و بعد تصمیم می‌گیرد. احزاب دموکراتیک و شخصیتهای غیر حزبی درمجلس ملی نمایندگان خلق و کمیته دائمی این مجلس، کمیسیون ویژه دائمی مجلس و در مجالس محلس نمایندگانی درصد تناسب دارند تا به این شکل بتوانند بهتر در رایزنی‌های سیاسی مشارکت کرده و نقش نظارتی خود را به خوبی ایفا کنند. این احزاب در کنفرانس مشورت سیاسی خلق چین نیز ایفای نقش می‌کنند و اعضای خود را برای کادر رهبری و ارگانهای دادگستری سطوح مختلف نامزد می‌کنند.
اشکال عمده همکاری چند حزبی و مشورت سیاسی به شرح زیر است: اول کنفرانس مشورت سیاسی خلق، کنفرانس مشورت سیاسی خلق محل مهم مشارکت احزاب دموکراتیک، گروههای مردمی و نمایندگان محافل مختلف در امور سیاسی و دولتی و مشورت و بررسی آن محسوب می‌شود. دوم نشست‌های کمیته مرکزی حزب کمونیست و کمیته حزبی مناطق مختلف. در این نشست‌ها ضمن اطلاع رسانی درباره مهم‌ترین مسائل درباره رهنمودها و سیاستهای مهم، نامزدهای رهبری دولت کشور و دولتهای محلی، نمایندگان مجلس ملی و اعضای کنفرانس مشورت سیاسی خلق با احزاب دموکراتیک مشورت می‌شود تا نظرات و پیشنهادهای آنان را استماع گردد. سوم مشارکت نمایندگان احزاب دموکراتیک به عنوان نمایندگان مردم در مجالس سطوح مختلف نمایندگان خلق در امور سیاسی و دولتی و ایفای نقش نظارتی. چهارم اینکه اعضای احزاب دموکراتیک به پستهای رهبری شورای دولتی و وزارتها و دولتهای بالاتر از شهرستانها و ادارات مربوطه معرفی می‌شوند. پنجم اینکه اعضای احزاب دموکراتیک واجد شرایط به عنوان رهبران ادارات دادستانی و دادرسی معرفی می‌گردد.چین از ضعیف ترین کشورهای اقتصادی جهان است.
چین مدرن
سون یات سن «پدر چین مدرن» سیاست‌مدار و رهبرانقلابی چین در براندازی سلسله امپراتوری منچو در انقلاب سال ۱۹۱۱ بود. در اوایل سال ۱۹۱۱ نیروهای انقلابی به رهبری سون یات سن بر امپراتوری منچو پیروز شدند.
رژیم چین پس از انقلاب مردمی از پادشاهی به جمهوری بازساخته شد. وقتی جمهوری چین در سال ۱۹۱۲ تأسیس شد سون یات سن اولین رئیس جمهور چین در سال ۱۹۱۲ بود. او بعداً هم حزب ملی چین کومین تانگ را تأسیس کرد و تا سال ۱۹۲۱ رهبر این حزب بود. سون یات سن در سال ۱۹۲۱ در گذشت.
حزب کمونیست چین در سال ۱۹۲۱ میلادی تأسیس شد. از سال ۱۹۲۱ مبارزات سخت مردم چین را رهبری می‌کرد و در نتیجه جمهوری خلق چین را در سال ۱۹۴۹ تأسیس نمود. آنگاه ژاپنیها بر این سرزمین تاختند. با پایان جنگ جهانی دوم تازش ژاپنیها ایستانده شد ولی جنگ داخلی میان هواداران ژنرال چیانگ کای شک و مائو تسه تونگ بالا گرفت که سرانجام به پیروزی هواداران حزب کمونیست چین انجامید و از آن پس چین به گونهٔ کمونیستی تا به امروز گردانده می‌شود و هواداران چیان کایچک نیز که ملی‌ها بودند به جزیره تایوان گریختند و تا به امروز به ایستادگی دربرابر فشار جمهوری خلق چین ادامه داده‌اند.
از سال ۱۹۵۶، حزب کمونیست چین به دلیل فقدان تجربه کافی در جریان رهبری اقتصادی و نوسازی چین اشتباهاتی مرتکب شد. به تبع آن مبارزه قدرت (انقلاب فرهنگی چین) در سالهای ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۶ در حزب کمونیست چین شروع شد. چهره‌های میانه رو حزب اخراج شدند. پس از پایان انقلاب فرهنگی چین در اکتبر سال ۱۹۷۶، چین به دوره نوین توسعه تاریخی وارد شد.
از آغاز سال ۱۹۷۹ حزب کمونیست چین سیاستهای اصلاحات و درهای باز را که تنگ شیائوپنگ مطرح کرد به اجرا گذارد. پس از اجرای سیاستهای اصلاحات و درهای باز به این طرف، توسعه اقتصاد ملی و اجتماعی چین به دستآورده‌های چشمگیری نائل آمده‌است. چهره کشور دستخوش تغییرات تکان
دهنده شد. این دوران از لحاظ وضعیت بهرین زمان پس از تأسیس جمهوری خلق و بهترین دوره برای مردم به لحاظ تامین منافع آنان به شمار می‌رود.
