جشن فانوس در چین
مردم چین با داشتن فرهنگی غنی مراسم ملی و سنتی فراوانی دارند. معروفترین آن، عید بهار یا نوروز است که از هشت روز مانده به آخر سال چینی آغاز می شود و تا پانزدهم ماه بعد ادامه می یابد. پانزدهم ماه اول بهار جشن فانوس است که با این مراسم پایان عید بهار اعلام می شود.
تقویم چینی از سال ۱۹۱۱ به سال میلادی تبدیل شد. قبل از تغییر تقویم به سال میلادی، گاهشماری چینی مبتنی بر حرکت ماه به دور زمین و گاه بر حرکت زمین به دور خورشید بود. هم اکنون در تقویم های منتشرشده در چین به رسم سنتی، همه قراردادهای گاهشماری، سنتی و رسمی محاسبه می گردد.
روز های هفته از دوشنبه آغاز می شود، ماههای دوازده گانه سال با تقویم قمری و شمسی که مورد توجه کشاورزان است به نام ماه اول، ماه دوم. .. یاد می گردد و صورت فلکی نیز مورد توجه است.
در چین باستان هر شصت سال را یک دور نجومی یا" جیازه" Jiaze می نامیدند و هر شصت سال را به پنج دوره تقسیم می کردند و هر دوره را به ۱۲ سال و هر سال را به نام حیوانی می نامیدند و ۱۲ سال به ۱۲ حیوان یا صورت فلکی نام گذاری می شد و صورتها عبارتند بودند از : موش، گاو، ببر، خرگوش، اژدها، مار، اسب، گوسفند، میمون، خروس، سگ و خوک.
چینی ها معتقدند که قوای طبیعت همیشه بخشنده نیستند و آبادانی به تعادل و تزلزل قوای ویرانگر وابسته است که اگر مهار نشوند مصیبت بار خواهند بود. آب و هوای متغییر چین و سختی معیشت آنان را به قربانی کردن برای قوای طبیعت وا می داشت تا از خشم آنها برهند. هنوز در حاشیه رودخانه زرد کسانی که به رودخانه می افتند نجات نمی دهند زیرا معتقدند که رودخانه قربانی می خواهد.
با به هم خوردن تعادل قوای طبیعت به جهت دخالت افراد بشر ویرانی به وجود می آید. (( پادشاه به عنوان فرزند آسمان تعادل را برقرار می کرد. فرزند آسمان یک پادشاه غله بود و روزهای آخر ماه بهار که گیاه فرفیون گل می دهد و عدس آبی بزرگ می شود مراسم قربانی کردن را انجام می دهد. رستش آسمان در زمین از امتیازات فرزند آسمان بود. از مهمترین وظایف وی افتتاح سال کشاورزی بود که بر طبق تقویم چینی ها در روز اول سال اتفاق می افتاد و زمان آن مقارن با اوایل فوریه است.
کشاورزان چینی زمستان را به ۹ بخش تقسیم می کنند و می گویند : نه روز اول و دوم دست از آستینها بدر نکنید. نه روز سوم و چهارم روی یخ راه می رویم. نه روز پنجم و ششم بید های کنار رودخانه جوانه می زنند. نه روز هفتم و هشتم یخ رودها آب می شود. نه روز نهم و دهم کشتزارها را شخم بزنید.
مراسم عید بهار از بیست و سومین روز ماه آخر آغاز می شود این روز را روز بدرقه سال نیز می نامند. خانه تکانی از این روز آغاز می شود و می کوشند تا در نوروز همه جا پاک و درخشان و نورانی باشد، خرید پوشاک نو و غذاهای سنتی از رونقی خاص برخوردار است.
شعرهای فراوان خوانده می شود و در پکن در یکی از ترانه ها برنامه کار هشت روز مانده به نوروز را چنین بیان می کنند : روز بیست و سوم پختن آش شکامونی ( بودا). روز بیست و چهارم خانه تکانی. روز بیست و پنجم آماده کردن دوفو ( خوراک لوبیا ). روز بیست و ششم فراهم کردن گوشت. روز بیست و هفتم فراهم کردن مرغ. روز بیست و هشتم آرد خمیر کردن. روز بیست ونهم عود سوزاندن. روز سی ام شب زنده داری.
آش شکا مونی یا ساکیا مونی را با جمع آوری هشت نوع غله به نشانه هشت روز مانده به پایان سال به کمک یاران و همسایگان فراهم می کنند، تا از درویشانه زیستن بودا و با دیگران خوردن وی یاد آورده باشند. آجیلی هم از ذرت و لوبیای قرمز و تمبر چینی و پسته زمینی فراهم می کنند.
از این روز به پاکیزگی آشپزخانه می پردازند زیرا چنین باور دارند که خدای آشپزخانه در چهره ای خندان و تنی فربه، شکم برآمده و تنبل به آسمان می رود و گزارش آشپزخانه را به خدای آسمان ارائه می دهد، بنابراین پختن غذاهای شیرین و خوشمزه در تمام خانه ها رواج دارد تا خدای آسمان از آنان رضایت داشته باشد و خدی آشپزخانه با برکت و نعمت از آسمان به آشپزخانه باز آید.
در آشپزخانه چینی ها خاصه در پکن همیشه تصویر این خدا در حالیکه ماهی ( ماهی در معابد بودایی چین جایی خاص دارد. گویند بودا بر ماهی دریای وجود نشسته و زنگ و چوبک و سنج از آن نواخته می شود که ماهی آرام نگیرد ) در دست دارد و نگهبان پخت غذاها است دیده می شود.
در روستاها مردم با انجام رقص هایی به پیشواز سال نو می روند این رقص دسته جمعی به نام " یانگ " معروف است ( رقصی که در آن کسی با سر و سینه آدمی و پای و سر اسب به میدان می آید ). در این رقص کسانی که پوست اژدها و شیر می پوشند شادی و برکت را به جمع می برند.
ضیافت شام با حضور همه اعضای خانواده درشب آستانه عید چه در شمال چه در جنوب کشور لازم و ضروری است. در جنوب این شام غالباً از بیش از ده نوع خوراک تشکیل می‌شود که در میان آنها ماهی و خوراکی تهیه شده از خمیر لوبیا باید دیده‌شود. زیرا این دو خوراک در تلفظ به چینی با " مرفعه بودن " تقریبا یکی است.
در شمال این غذا را اغلب " جیا زه" یعنی گوشواره تشکیل می‌دهد. خانواده دراین شب در کنار یکدیگر به تهیه این خوراک سنتی مشغول می‌شوند.
در میان خوراک‌های سنتی عید بهار غذاهای شیرین تهیه شده از ارد برنج چسبیده به چینی " نیا گا" حتما باید باشد. زیرا این نشانگر ارتقای دائمی سطح زندگی، گردهم آمدم و سعادتمندی اعضای خانواده است.
در آستانه سال جدید به تقویم کشاورزی چین، مردم با سرور و شادی با سال گذشته وداع نموده و به پیشواز سال جدید میروند. دربعضی مناطق مردم به آتش زدن ترقه و آتش بازی هم می‌پردازند. ازاول سال نو اعضای خانواده ملبس به لباس‌های زیبا و نو به استقبال مهمانان و یا دیدار از خویشاوندان و دوستان می‌پردازند.
آنان هنگام ملاقات جملات مبارکی چون " سال نومبارک" و " یا عید بهار مبارک باد "را می‌گویند و سپس به خوردن میوه و شکلات و چای مشغول می شوند و با هم گفت و گو می‌کنند. در ایام عید بهار برنامه‌های هنری و تفریحی جالب توجه و رنگارنگ است.
دربعضی جاها اپراها و فیلم‌های ویژه عید به معرض نمایش گذاشته می‌شود و دربعضی مناطق دیگر برنامه‌های هنری عامیانه نظیر رقص شیر، یان گو و رقص با چوب پا و غیره اجرا می‌شود. به این ترتیب محیطی مملو از وجد و شعف و شادی برهمه جا حکمفرما است.
البته بیشتر مردم ترجیح می‌دهند درخانه برنامه‌های تلویزیونی اختصاصی عیدبهار را تماشا کنند. گفتنی است که نصب کردن تابلوهای خوش‌نویسی ونقاشی‌های ویژه عید بهار روی دیوار و روشن کردن فانوس نیز از جمله برنامه‌های عید بهار است. درایام این عید جشن فانوس نیز جلوه‌ای خاص دارد.
فانوس‌های رنگی درواقع از جمله هنرهای دستی و سنتی مردمی چین است. مردم در دست داشتن اشکال مختلف متنوع فانوس‌ها که بر روی آن شکل حیوانات، مناظر طبیعی و چهره‌های قهرمانان ترسیم شده‌است در یک جا جمع می‌شوند و شادی می کنند.
البته پابه پای ارتقای سطح زندگی مردم، آنان ضمن حفظ آداب و رسوم سنتی، برنامه‌های جدیدی به وجود آورده‌اند. برای نمونه جهانگردی و چین گردی به رسم نوین چینی‌ها در ایام عید بهار بدل شده‌است.
