هنر موسیقی چین مانند فرهنگ، تاریخ و تمدن این کشور، از طریق مبادله و داد و ستد با سایر اقوام و ملل رشد کرده و همیشه مورد توجه حاکمان و مردم عادی بوده و در غم و شادی، نیایش و مراسم، رزم و بزم، جزیی از زندگی مردم این سرزمین بوده است.
تاریخچه موسیقی چینی
براساس اسناد تاریخی، چینیان از دوران پارینه سنگی از آلات موسیقی استفاده میکردند. کشفیات باستانی به دست آمده از دوران عصر حجر نشان می دهد، آلات موسیقی مختلفی از سنگ و چوب و سفال از بیش از ۴۰۰۰ سال پیش در این کشور رواج داشته است. برای مثال نیهای ساخته شده از استخوان که متعلق به عصر پارینه سنگی در چین است، از قدیمیترین آلات موسیقی جهان هستند ویا آلات موسیقی سفالین کشف شده از منطقه ی شیاَن چین، دارای قدمتی ۶۰۰۰ ساله هستند. در زمان سلسله ی شیا (۱۶۰۰ تا ۲۰۷۰ سال پیش از میلاد مسیح) هنر موسیقی در چین به ابزاری برای تقویت قدرت و ستایش اعمال و کردار حاکمان تبدیل شد. پیدایش موسیقی سنتی چین به دوران سلسله هوانگدی (امپراتور زرد) در ۴۰۰۰ سال پیش برمیگردد، که با کشف برنز در این دوران، بر تنوع آلات موسیقی که پیش از آن تنها از چوب و سنگ و سفال بود افزوده شد. در این دوره، از آلات تلفیقی سنگ و برنز برای مراسمی مانند رفتن به جنگ، ورود به کاخ امپراتوری، مراسم قربانی کردن و جشنها استفاده میشد.
در دوران سلسله ی جو، برای استفاده از موسیقی در مراسم نیایشی و درباری، مقررات و چارچوبی تحت عنوان "موسیقی حرکات موزون ۶ سلسله ی پادشاهی" تعیین و معرفی شد که هیچکس نمیتوانست از آن سرپیچی کند که گروه موسیقی دربار از ۶۴ هنرمند و موسیقیدان تشکیل شده بود.
در دوران سلسله ی هان (۲۰۶ پیش از میلاد تا۲۲۰میلادی) رشد و تکامل موسیقی همچنان ادامه یافت و موسیقی محلی با موسیقی ملی چین تلفیق شد.
در دوران سلسله های سویی و تانگ، قدرت سیاسی و اقتصادی چین تثبیت شد و توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی چین با مناطق غربی، باعث رشد هرچه بیشتر انواع موسیقی چینی شد. در این دوران سبکهای "موسیقی ۷ بخشی" یا "موسیقی ۹ بخشی" از تلفیق موسیقی سنتی چینی و مناطق غربی به وجود آمد.
در دوران سلسله های سونگ و یوان، هنر موسیقی همچنان تکامل یافت. در این دوران موسیقی و اپرای جنوب و شمال چین تلفیق شد و بهترین موسیقی و اپرای چین به وجود آمد.
در دوران سلسله های مینگ و چینگ، مؤسسات موسیقی بخش خصوصی نیز وارد عرصه شدند و منجر به گسترش هرچه بیشتر موسیقی چین شدند.
با شکست چین از نیروهای انگلیسی در جنگ تریاک در سال۱۸۴۰میلادی، و نفوذ کشورهای غربی در چین، زمینه برای ورود موسیقی غربی به چین فراهم شد و تحول گسترده ای در موسیقی سنتی چین ایجاد کرد.
انواع آلات موسیقی سنتی چین
بر خلاف غرب که آلات موسیقی براساس صدا طبقه بندی می شوند، در چین بر اساس جنس دسته بندی می شوند. مثلا در فصل بهار از آلات موسیقی درست شده از درخت بامبو، در فصل تابستان از سازهای زهی، در فصل پاییز از زنگهای ردیفی برنزی، و در فصل زمستان از طبل استفاده می شده است.
نخستین آلات موسیقی در چین از چوب و گل درست شدند و آلاتی که از نی یا نوعی کدوی میان تهی درست میشدند، جزء آلات خاص بودند. با کشف برنز در دوران سلسله های شانگ و جو، آلات برنزی هم به آن افزوده شد. در دوران سلسله جو، از سنگهای آویخته شده هم برای ایجاد صدا استفاده میشد و پس از قرن بیستم، مردم چین با آلات موسیقی غربی مانند پیانو، ویولون، گیتار و ... آشنا شدند.
ابزارهای موسیقی سنتی چین به ۸ گروه تقسیم میشود:
۱) آلات موسیقی بامبویی: مشهورترین ابزار بامبویی، نی است که به دو صورت سوونا (نی با دهانه فلزی)؛ و گوان (نی کوتاه و بدون زنگ) در جشنهای مردمی چین مورد استفاده قرار میگیرد.
۲) آلات موسیقی چوبی: طبلهای چوبی، و گرزهای کوچکی که معمولا راهبان بودایی هنگام خواندن اوراد از آنها استفاده میکردند، از این دسته هستند.
۳) آلات موسیقی ابریشمین: زِه این آلات موسیقی از ابریشم درست شده است. از انواع این آلات میتوان به چین که نوعی سنتور است، یا سِه، و جِنگ اشاره کرد. محبوبترین آلت موسیقی چینی ابریشمین اِرخو یا همان کمانچه است که انواع مختلف آن در اپرای سنتی مورد استفاده قرار میگیرد.
۴) آلات موسیقی سفالین: این آلات شبیه سوتک هستند و از گل پخته درست شده اند و سون نامیده میشوند.
۵) آلات موسیقی فلزی: این آلات شامل زنگهای فلزی ردیفی بودند که به چنگک آویخته میشدند و از زمان سلسله جو متداول شدند. این آلات موسیقی در زمان جنگ برای اعلام حمله یا عقب نشینی مورد استفاده قرار می گرفتند. انواع آن گونگ، و لابا که همان شیپور ایرانی است، نام دارد و هنوز هم در معابد بودایی برای اعلام مراسم استفاده می شود.
۶) آلات موسیقی سنگی: سنگهایی با فرم خاص مستطیلی هستند که از چنگک آویخته میشوند و هر کدام صدای خاصی دارند.
۷) آلات موسیقی چرمی: طبل ها و دهل های چرمی هستند که در وسط میدان آویخته شده و توسط چند نفر به صدا درمی آمدند.
۸) آلات درست شده از کدو: در تنه کدو سوراخ هایی ایجاد می شود و از قسمت لوله ای کدو به داخل آن دمیده می شود که باعث ایجاد صداهای مختلفی می گردد. یک نوع از این آلت موسیقی "یو" نام دارد که مانند یک فلوت وارونه است. این ابزار موسیقی از قبایل کوهستانی جنوب چین نشات گرفته و هنوز هم در تایلند، لائوس و میانمار استفاده می شود.
