قلعه های اسرار آمیز تولو Tulou Mysterious Castles در فوجیان به ساختمانهای دایره شکلی که با ترکیبی از خاک رس و ماسه طراحی و ساخته شده اند گفته می شود. این ساختمانهای گلی و دایره ای شکل توسط قوم اقلیت هاککا در قدیم ساخته شده اند. قلعه های بزرگ در سه یا چهار طبقه که متشکل از اتاقهای متعدد و منسجم دورهم با مهندسی خاصی با حداقل امکانات ساخته شده اند. این آثار منحصر بفرد قدیمی در سال ۲۰۰۸ بعنوان میراث فرهنگی جهانی در یونسکو به ثبت رسیده است.
این ساختمان ها بخاطر شکل گرد و بزرگشان در تصاویر ماهواره ای برای دشمنان در جنگ سرد خیلی ابهام انگیز به نظر می رسیدند، در جنگهای گذشته دشمن با دیدن عکس تولوها آنها را سیلوی موشک های هسته ای چین تصور کرده بود. هر بیننده ای از شکل این ساختمانهای غول پیکر آنها را قلعه های نظامی می پندارد و در واقع چینی های مهاجر قوم هاککا Hakka از سلسله سانگ (سالهای ۱۲۷۹ - ۹۶۰) این ساختمانها را بعد از مهاجرت به این مناطق به دو منظور زندگی و حفظ امنیت جمعی ابداع کردند. هاککا که از سرزمین سرد اصلی شان در شمال به این مناطق گرمسیری مهاجرت کرده بودند در اقلیت بوده و از ترس حمله و هجوم و تضاد همسایگان با هم در این ساختمانها پناه گرفته و به زندگی جمعی و اشتراکی ادامه می دادند. این ساختمان های بزرگ خاکی رنگ بعد از گذر زمان هنوز پابرجا و بعضا دارای سکنه است و ساکنان آن علاوه بر کشاورزی در صنعت گردشگری فعالند. امروزه ساختمان های تولو در این مناطق یکی از بهترین جاذبه های این استان به شمار می رود و علاقه مندان و توریسم های زیادی برای بررسی نوع سازه و نحوه زندگی ساکنان این ساختمانها به این مناطق سفر می کنند.
ساختمان های تولو در سه ناحیه از استان فوجیان در ۱۵۰ کیلومتری مرز غربی به استان گواندونگ ساخته شده اند : شهرستان نانجینگ Nanjing، شهرستان یانگدینگ Yongding و شهرستان هوآن Hua'an. ناحیه نانجینگ نزدیکترین تولوهای این منطقه به شهر شیامن را دارد و برای بازدید توصیه می شوند و فاصله آنها ۲/۵ ساعت ۱۲۰ کیلومتر از شیامن است ولی شهرستان یانگدینگ که از شیامن ۳/۵ ساعت ۱۷۰ کیلومتر فاصله دارد دارای تعداد بیشترین و بهترین این ساختمانهای تولو در منطقه است. در شهرستان هواآن که ۳ ساعت و ۱۴۰ کیلومتر فاصله دارد می شود تولوهای ارژینال و قدیمی تری را یافت که از شهرت بیشتری برخوردارند ولی تعداشان کمتر از بقیه جاهاست.
از لحاط معماری تولوها با ساختارهای قبلی در چین و یا خارج از چین کاملا متفاوت هستند. این سازه ها شبیه ترین آثار در معماری به صحن چهار وجه هوتونگ پکن یا قلعه های قرون وسطایی در اروپاست. متریال اصلی این سازه ها را خاک رس و ماسه به همراه کاشی های خاکستری تشکیل می دهد که نوارهایی از بامبو که نقش میلگرد را در سازه های امروزی ایفا می کند، ساخته شده اند. ساختمان های تولو با اینکه بصورت سنتی و با کمترین امکانات آنروز ساخته شده اند و هیچکونه آهن و فولاد و بتن در آنها بکار نرفته، بسیار مستحکم بوده و در تمام طی این سالها با تمام باد و باران و بلایای طبیعی هنوز پابرجاست.
دیوارهای فونداسیونی و باربر این سازه ها سه متر و دیوارهای بیرونی یک متر عرض داشته تا در برابر زلزله، حمله، آتش و هرگونه حمله ای در آن زمان مقاوم باشد. تولو ها معمولا بصورت گرد ساخته می شدند ولی در بعضی از مناطق شکل مربع آنها هم دیده شده است. در مواردی که ظرفیت این ساختمانها کم بوده و یا برای استحکام بیشتر و ایجاد ارتباط داخلی بین چهار یا پنج ساختمان یک تولوی مربع به همراه چهار تولوی گرد در کنار هم ساخته شده است که به سازه های ۵ سیمرغ معروفند. تولوها معمولا دارای ارتفاع ۷ تا ۲۰ متر و قطر ۳۰ تا ۸۰ متر را دارند و پشت بامهای آنها معمولا تیره و شیبدار است. هسته داخلی این ساختمانها توخالی و یا با ساختمانهای کوتاهتر و کمتری است. نوع گرد این ساختمانها معمولا ۲ تا ۴ طبقه است و دو تا سه حلقه ساختمان داخلی دارد. از دور که به این ساختمانها نگاه می کنید ، مثل تایرهای بزرگ و ضخیمی هستند که روی زمین افتاده اند و از تقارن و زیبایی خاصی برخوردارند.
معروف ترین این ساختمانهای تولو چنگ کی Chengqi است که ۴ طبقه با ۴۰۰ اتاق دارد. ساختمانهای مربع شکل این تولوها در شهرستان یانگ دینگ Yongding است و محل این ساختمانها را سیجیائولو Sijialou می نامند. ساختمان کوییجو Kuiju یکی از معروف ترین ساختمانهای مربع تولو است که ارتفاع ۱۵ متر را داراست. ساختمانهای ۵ سیمرغ نوع دیگری از این ساختمانهای تولو هستند که به اندازه گردها و مربع ها مرسوم نیستند. این ساختمانها ، ساختاری پله ای دارند و ساختمان اصلی در بالاترین طبقه و در پشت قرار داشته و دارای تقارن قدرتمند و طرح منسجم و زیبایی هستند. ساختمان فویو Fuyu در شهرستان یانگدینگ معروفترین این ساختمانها از این نوع است.
کارکرد اصلی تولوها زندگی و دفاع توامان بوده و هر ساختمان معمولا خانواده و اعضای یک قبیله هاککا را در خود جای می داده است. زندگی مشترک در این روستاهای گرد و دیواری ، برابری و وحدت را در محیط های فامیلی و خانوادگی تقویت می کرده و طبیعی است با تعامل در یک محیط اشتراکی مشکلات و هزینه های خانوادگی به حداقل و امنیت و آرامش به بیشترین حد ممکن خواهد رسید. بیشتر این سازه دارای سه تا چهار طبقه بوده که یک عملکرد جامع داشته اند. طبقه اول برای آشپزخانه و اتاق های غذاخوری استفاده می شده و طبقه دوم برای انبار مواد غذایی و آذوقه بکار می رفته است. از اتاقهای طبقات سوم و چهارم جهت خواب و استراحت استفاده می شده است. بیشتر این تولوها دست کم سه تا چهار ردیف ساختمان در خود داشته که کاربرد استفاده از رینگ بیرونی و بزرگتر و اصلی توضیح داده شد. محل دستشویی ها و حمام ها در ردیف دوم قرار داشته و رینگ وسط و مرکزی به اتاقهای نشیمن و یا محل تجمع اختصاص داشته است. تولوها طوری ساخته شده بودند که نور و روشنایی خوبی در خود داشتند و در زمستانها گرم و در تابستانها از خنکی خاصی برخوردار بودند. از ۱۰۰ تا ۴۰۰ سال پیش ساختمانهای تولو برای قوم هاککا نقش مهمی را ایفا می کرده اند. قوم هاککا از حمله های همسایگان گرسنه در امان بودند و ساکنین تولوها به سادگی می توانستند از خودشان در برابر این حملات دفاع کنند چون از ورودی ها به شدت محافظت می شد و ورودی این سازه ها را طوری ساخته بودند که آسیب پذیر نبود.
